Expert's report

Date of the verdict: 02.05.2024 10:36

Nie, protesty w Gruzji nie zostały zorganizowane przez Stany Zjednoczone. Demonstrujący Gruzini postrzegają uchwalenie przez parlament ustawy o przejrzystości wpływów zagranicznych, wzorowanej na rosyjskich przepisach o „agentach zagranicznych”, jako próbę związania ich kraju z Rosją i powrót do jej strefy wpływów. Tymczasem, według sondaży ponad 80 proc. Gruzinów chce członkostwa w UE. W rosyjskich i inspirowanych przez Kreml mediach społecznościowych od kilku dni trwa kampania dezinformacyjna na temat sytuacji w Gruzji. Jak podkreśla Givi Gigitashvili, analityk Atlantic Council zajmujący się m.in. dezinformacją, narracja dotycząca rzekomego udziału Stanów Zjednoczonych i szeroko pojętego Zachodu w organizowaniu wielotysięcznych demonstracji w Gruzji to jeden z głównych tematów tej kampanii. W weryfikowanym poście z serwisu Telegram czytamy m.in.: "Kolejny dzień w Tibilisi ambasada USA i Fundacja Sorosa organizuje majdan chcąc obalić legalne władze Gruzji". To dezinformacja. 1 maja gruziński parlament przyjął w drugim czytaniu ustawę wzorowaną na rosyjskiej ustawie o zagranicznych agentach, która od wielu miesięcy jest przedmiotem protestu części społeczeństwa gruzińskiego. Powrót do procedowania tej ustawy po jej czasowym zamrożeniu, spotkał się także z dezaprobatą USA, ONZ i UE ponieważ jest odczytywany jako próbę związania Gruzji z Rosją, co m.in. w świetle przyznania Gruzji w grudniu 2023 statusu państwa kandydującego do UE stanowi wyzwanie dla państw i struktur zachodnich. Protesty w Gruzji są odpowiedzią na wznowienie na początku kwietnia 2024 r procedowania przez rządzącą w Gruzji partię Gruzińskie Marzenie ustawy o przejrzystości wpływów zagranicznych wzorowanej na rosyjskiej ustawie o „agentach zagranicznych”. W myśl tej ustawy osoby prawne i media otrzymujące ponad 20 proc. środków finansowych z zagranicy podlegałyby rejestracji i sprawozdawczości i trafiłyby do specjalnego rejestru agentów obcego wpływu. Oznacza to, że ministerstwo sprawiedliwości Gruzji będzie mogło pod dowolnym pretekstem przeprowadzać kontrole w takich organizacjach. Procedowanie ustawy wstrzymano w ubiegłym roku na skutek masowych protestów oraz apeli państw zachodnich w tym USA oraz instytucji takich jak ONZ i Unia Europejska. Z początkiem kwietnia Gruzińskie Marzenie wróciło do projektu, a założyciel partii, Bidzina Iwaniszwili stwierdził, że ma ona zwiększyć suwerenność kraju i powstrzymać zachodnie próby skłócenia Gruzji z Rosją. Przeciwko ustawie od kilku tygodni protestują dziesiątki tysięcy Gruzinów, którzy wyszli również 1 maja na ulice Tbilisi. Był to jak do tej pory największy antyrządowy protest. W jego trakcie doszło również do starć z policją. Aresztowano 63 osoby, a 11 zostało rannych, w tym sześciu policjantów. W mediach społecznościowych pojawiły się posty - spora ich część to wpisy rosyjskojęzyczne - utrzymujące, że za organizacją protestów stoją Stany Zjednoczone, które wraz z innymi zachodnimi państwami i organizacjami chcą ingerować w wewnętrzne sprawy Gruzji. To rosyjska dezinformacja. Zdaniem analityka Giviego Gigitashviliego z Atlantic Council, w przypadku Gruzji można wyróżnić trzy narracje mające na celu sianie dezinformacji. Pierwsza z nich dotyczy rzekomej rewolucji przygotowywanej przez Zachód w Gruzji. „Wedle pierwszej narracji, Zachód organizuje rewolucję lub zamach stanu w Gruzji. Gruzińskie władze oskarżyły Zachód o podsycanie niepokojów, sugerując, że protesty są częścią szerszego zachodniego spisku mającego na celu destabilizację Gruzji. Twierdzenie to jest echem znanej opowieści o „Majdanie”, odnoszącej się do przewrotu w Kijowie w 2014 r., który rosyjskie źródła nazwały zamachem stanu. Ta sama narracja o Majdanie została wykorzystana przez gruziński rząd przeciwko demonstrantom w marcu 2023 r., kiedy to ówczesny lider Gruzińskiego Marzenia, Irakli Kobakhidze, nazwał protestujących „zagranicznymi agentami” rzekomo próbującymi obalić rząd. Narracja ta jest aktywnie wykorzystywana przeciwko protestującym również w tym roku. Gruziński rząd twierdzi również, że „brudne pieniądze” zachodnich darczyńców są wykorzystywane do organizowania rewolucji w Gruzji, a także oskarża finansowane przez Zachód organizacje pozarządowe o planowanie rewolucji w Gruzji” – wyjaśnia w mailu nadesłanym do naszej redakcji ekspert Atlantic Council. Givi Gigitashvili wymienia też pozostałe dwie narracje: „Druga narracja dotyczy rzekomej ingerencji Zachodu w wewnętrzne sprawy Gruzji. W obronie przed krytyką z zewnątrz, partia Gruzińskie Marzenie i jej rządowe oddziały energicznie promują „suwerenność” Gruzji. Jest to reakcja na sprzeciw Zachodu wobec ponownego wdrożenia ustawy o „zagranicznych agentach”. Bidzina Iwaniszwili podkreślił kwestię suwerenności w swoim przemówieniu z 29 kwietnia tego roku, używając tego terminu wielokrotnie. Ponowne wprowadzenie ustawy zostało fałszywie uzasadnione przez gruzińskie władze jako środek zapewniający przejrzystość w odniesieniu do finansowanych przez Zachód organizacji pozarządowych, rzekomo w celu ochrony suwerenności i niezależności kraju. W rzeczywistości prawo to służy jedynie stygmatyzacji i ograniczaniu organizacji społeczeństwa obywatelskiego i krytycznych mediów. W odpowiedzi na zachodnią krytykę, władze twierdzą, że korpus dyplomatyczny akredytowany w Gruzji jest zbyt głęboko zaangażowany w krajowe dyskusje polityczne. Co się tyczy trzeciej nitki narracyjnej, protesty są przedstawiane jako wydarzenia związane ze społecznością LGBTQ+. W celu podważenia protestów i wzbudzenia strachu przed „propagandą LGBT”, zwolennicy rządu w mediach społecznościowych zaatakowali aktywistów sprzeciwiających się rosyjskiej ustawie o „zagranicznym agencie”. Ataki te podkreślały zaangażowanie osób LGBTQ+ w protesty, przedstawiając je jako zaaranżowane przez liderów LGBTQ+. Z drugiej strony, niektórzy komentatorzy uważają, że Gruzińskie Marzenie nie jest jednoznacznie prorosyjskie i usiłuje lawirować między Rosją i Zachodem. Tak myśli analityk amerykańskiego think tanku Carnegie Alexander Atasuntsev. W artykule pt. "Czy gruzińskie władze są rzeczywiście prorosyjskie?" z 2023 roku Atasuntsev przekonywał, że opozycja jest "fragmentaryczna, marginalizowana i od lat posługuje się tymi samymi hasłami. Ciągłe oskarżanie władz o nastroje prorosyjskie nie daje już opozycji punktów politycznych." Artykuł opublikowano po pierwszej, nieudanej próbie wprowadzenia ustawy o przejrzystości wpływów zagranicznych. Atasuntsev przypomniał w nim, że "w marcu ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii i Niemiec po kolei odwiedzili Tbilisi. Wtedy okazało się, że Komisja Europejska jest skłonna przyznać Gruzji status kraju kandydującego. Warunki ku temu nie są zbyt uciążliwe i można je podsumować następująco: po prostu nie oddalajcie kraju od UE w nadchodzących miesiącach". Jego zdaniem, pomimo niezadowolenia Brukseli "we współczesnej Gruzji nie ma w kraju alternatywnej siły, na której mogłaby polegać. Z tego powodu wygląda na to, że Gruzińskie Marzenie będzie kontynuowało balansowanie między spełnianiem wymogów UE a folgowaniem własnym autorytarnym tendencjom".

Sources

Ostatni dostęp do linków: 02.05.2024 https://www.pap.pl/aktualnosci/krwawe-protesty-w-tbilisi-borrell-apeluje-do-wladz-gruzji-o-poszanowanie-prawa https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/gruzja-ogromne-protesty-przeciwko-ustawie-o-zagranicznych-agentach/ https://civil.ge/archives/538790 komentarz otrzymany mailem od Giviego Gigitashviliego 02.05.2024 r o godz. 11.41 https://jamestown.org/program/pro-russian-ruling-elite-in-georgia-announce-west-as-enemy-and-hunt-for-western-agents/ https://carnegieendowment.org/politika/89655