Czy Rosja udzieliła wsparcia w walce z pandemią 46 krajom świata?

Report date: 03.09.2020 14:58

Share:

Reported news

Stwierdzenie, że Rosja udzieliła wsparcia w walce z pandemią 46 krajom świata jest dużym nadużyciem. Przynajmniej w części przypadków wysyłanie transportów z różnego rodzaju sprzętem stanowiło akcję p...

https://www.themoscowtimes.com/2020/08/19/russia-sends-coronavirus-aid-to-46-countries-analysis-a71201

Verdict

Fake News

Expert's report

Date of the verdict: 08.09.2020 12:09

Stwierdzenie, że Rosja udzieliła wsparcia w walce z pandemią 46 krajom świata jest dużym nadużyciem. Przynajmniej w części przypadków wysyłanie transportów z różnego rodzaju sprzętem stanowiło akcję propagandową obliczoną na poprawę wizerunku Moskwy, w innych zaś było wsparciem dla zaprzyjaźnionych reżimów lub budowaniem strefy wpływów w ważnych dla interesów Rosji regionach. Zgłoszony do weryfikacji materiał został opublikowany na stronie themoscowtimes.com pod tytułem „Russia sends coronavirus aid to 46 coutries - analysis”. Tekst stanowi omówienie raportu na temat rosyjskiej „pomocy humanitarnej” opublikowanego przez rosyjski ośrodek doradztwa strategicznego Centrum Zaawansowanych Rozwiązań (w dziedzinie – PAP FH) Zarządzania (Центр перспективных управленческих решений; ang. Center for Advanced Governance - CAG). Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie Rosja wysłała transporty materiałów medycznych i paramedycznych do 46 krajów na pięciu kontynentach oraz w Oceanii. Zgłaszający pyta: „Czy Rosja udzieliła wsparcia w walce z pandemią krajom przedstawionym na tej mapce?”. Zanim przejdziemy do bardziej szczegółowego omówienia kilku przypadków, należy stwierdzić, że Rosja wykorzystała pandemię choroby COVID-19 do przeprowadzenia licznych działań propagandowych. Częścią tej kampanii było wysyłanie w różne regiony świata transportów z różnego rodzaju sprzętem medycznym i paramedycznym przedstawianych jako „pomoc humanitarna”. Przynajmniej w kilku wypadkach rzekoma „pomoc” okazywała się bezużyteczna (jak w przypadku dostawy dla Włoch), niechciana (casus Ukrainy i oskarżeń o to, że pod pretekstem „pomocy humanitarnej” trafia tam broń przeznaczona dla separatystów) lub stanowiąca przedmiot zwykłej transakcji kupna (przypadek szeroko nagłaśnianej przez Rosję kwietniowej dostawy materiałów medycznych dla USA) . Znaczna część pozostałej rosyjskiej „pomocy humanitarnej” stanowiła z kolei wsparcie dla zaprzyjaźnionych z Moskwą reżimów (np. Korea Północna, Wenezuela, Kuba) oraz państw, w których administracja prezydenta Władimira Putina buduje swoją strefę wpływów (m.in. Kongo, Namibia, Sierra Leone, Kambodża, Afganistan, Mjanma, Syria) lub stara się ją utrzymać (Kazachstan, Turkmenistan, Uzbekistan). Najgłośniejszym, a zarazem najszybciej zdemistyfikowanym, w ostatnich miesiącach przypadkiem rosyjskiej „pomocy humanitarnej” była sprawa transportu materiałów medycznych do Stanów Zjednoczonych. 30 marca br. prezydent USA Donald Trump odbył rozmowę telefoniczną z Władimirem Putinem, której jeden z wątków stanowiła pandemia koronawirusa. Podczas briefingu prasowego po rozmowie Trump stwierdził, że Rosja zaoferowała przysłanie do USA samolotu ze sprzętem medycznym. Wkrótce potem rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow potwierdził tę informację, mówiąc, że „ze strony rosyjskiej w związku z trudną sytuacją epidemiczną w Ameryce padła propozycja pomocy w postaci sprzętu medycznego i środków ochrony. Trump z wdzięcznością przyjął tę pomoc humanitarną”. 1 kwietnia wojskowy samolot transportowy An-124 Rusłan z „pomocą humanitarną” dla USA wylądował w Nowym Jorku, co szeroko relacjonowały światowe media. Następnego dnia amerykański Departament Stanu wydał jednak oświadczenie, z którego jednoznacznie wynikało, że sprzęt medyczny z Rosji został przez USA zakupiony. Czytamy w nim: „W następstwie rozmowy telefonicznej przeprowadzonej 30 marca przez prezydentów Trumpa i Putina Stany Zjednoczone zgodziły się zakupić od Rosji potrzebny sprzęt medyczny, w tym respiratory i środki ochrony osobistej. Został on przekazany 1 kwietnia do FEMA [Federalnej Agencji ds. Sytuacji Nadzwyczajnych] w Nowy Jorku”. Nieco później rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa poinformowała, że USA zapłaciły za połowę dostarczonego sprzętu, zaś pozostałą jego część sfinansował rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich. Z kolei anonimowy przedstawiciel amerykańskiej dyplomacji powiedział agencji Reutera, że USA zapłaciły za całość rosyjskiej dostawy. Pikanterii sprawie dodaje fakt, że dostarczone do USA respiratory zostały wyprodukowane przez spółkę UPZ należącą do rosyjskiego koncernu zbrojeniowego KRET objętego amerykańskimi sankcjami. Inny głośny przypadek rosyjskiej „pomocy humanitarnej” to sprawa kilkunastu transportów materiałów medycznych do Włoch w drugiej połowie marca br. Rosyjska administracja szeroko nagłośniła wysłanie do zmagającego się wówczas z szybkim rozwojem epidemii COVID-19 kraju 15 samolotów ze sprzętem medycznym (w tym respiratorami oraz mobilnymi laboratoriami) oznakowanym napisami „From Russia with Love” po angielsku, włosku i rosyjsku oraz grupą ponad 120 wojskowych lekarzy, wirusologów, radiologów i specjalistów od dezynfekcji. Już kilka dni później opiniotwórczy dziennik „La Stampa” – powołując się na źródła we włoskim rządzie – napisał, że 80 proc. dostarczonych środków jest bezużytecznych. Z kolei Sergio Germani dyrektor instytutu studiów strategicznych Gino Germani Institute zwracał uwagę na ryzyko związane z ewentualnością umieszczenia przez Rosję agentów wywiadu wśród wysłanych do Włoch specjalistów. Akcję pomocy dla dotkniętych epidemią Włoch Germiani nazwał w połowie propagandą, w połowie akcją wywiadowczą, zwracając również uwagę na fakt, że cała operacja wpisuje się w szerszą strategię Moskwy zmierzającą do utrwalania na Półwyspie Apenińskim nastrojów antyeuropejskich oraz przekonania, że Włochy nie mogą liczyć na pomoc ze strony Unii Europejskiej. Komentując sprawę rosyjskiej pomocy dla Włoch minister obrony USA Mark Esper wyraził opinię, że „Rosja i Chiny wykorzystują” obecną pandemię koronawirusa, by „realizować swoje interesy” i mieć wpływ na Włochy. Takie ostrzeżenie zawarł w wywiadzie, jakiego udzielił dziennikowi „La Stampa”. Esper, odnosząc się do pomocy przysłanej do Włoch z Chin i Rosji, oświadczył: „Pozostajemy świadomi faktu, że niektórzy mogą próbować wykorzystać pandemię i wynikające z niej wyzwania ekonomiczne, przed jakimi wszyscy stoimy, by zainwestować w przemysł i infrastrukturę o wrażliwym znaczeniu, co może mieć konsekwencje dla bezpieczeństwa w dłuższym terminie”. „Rosja zapewniła pomoc medyczną Włochom, ale potem starała się wykorzystać ją, by zasiać niezgodę między Rzymem, a jego sojusznikami poprzez kampanię dezinformacji”- dodał minister obrony USA. Innym przykładem próby propagandowego wykorzystania pandemii było przedstawienie w pierwszych dniach kwietnia br. przez rosyjskie media państwowe dostawy do Tallina zakupionego przez estoński rząd w Chinach transportu miliona maseczek ochronnych jako rzekomej rosyjskiej pomocy humanitarnej. Pretekstem do takiego przedstawienia sprawy był fakt, że dostawę z Chin zrealizował rosyjski samolot. Na opublikowanej przez The Moscow Times mapce widnieje również Ukraina jako odbiorca rosyjskiej pomocy humanitarnej. Także w tym przypadku dopatrzeć można się przewagi propagandy nad motywacją humanitarną. Według informacji podanych przez rosyjską agencję ITAR-TASS, pod koniec czerwca z Moskwy do obwodu rostowskiego skierowano konwój humanitarny z lekarstwami i żywnością. Już następnego dnia ukraińskie MSZ oświadczyło jednak, że nie może przyjąć tej pomocy, jako że Rosja zaadresowała ją do znajdujących się w obwodzie donieckim i Ługańskim oraz na innych terenach „uchodźców”. Tymczasem według ukraińskiego MSZ na Ukrainie, zgodnie z definicją ONZ, nie ma uchodźców, czyli osób, które musiały opuścić swoje miejsce zamieszkania z powodu prześladowań religijnych, politycznych lub rasowych i nie mogących liczyć na pomoc ze strony swojego państwa. Zwracając uwagę na propagandowy charakter rosyjskiej „pomocy” ukraińskie MSZ stwierdziło, że bardziej oczekiwanym gestem ze strony Moskwy byłoby wsparcie przez Rosję planu pokojowego dla wschodniej Ukrainy. Również rosyjska „pomoc humanitarna” dla Syrii, a także Sudanu i kilku innych państw afrykańskich stała się już przedmiotem analiz politycznych wskazujących na jej wyraźne propagandowe aspekty. W przypadku pomocy dla państw afrykańskich nie bez znaczenia są również rosyjskie interesy na tym kontynencie, a wśród odbiorców „pomocy” nieprzypadkowo znalazły się państwa należące do największych odbiorców rosyjskiej broni (jak np. Algieria czy Angola) oraz te, z którymi Moskwa podpisała w ostatnich latach różnego rodzaju umowy o współpracy wojskowej, a w tym o budowie rosyjskich baz . Na dystrybucję „pomocy humanitarnej” bez wątpienia wpływ miały również rosyjskie interesy gospodarcze na tym kontynencie. Obroty Rosji z państwami afrykańskimi podwoiły się w ciągu ostatnich pięciu lat, a w perspektywie wzrosną po wielokroć, gdy Moskwie uda się podpisać kontrakty na budowę elektrowni atomowych chociażby w części spośród 15 państw, z którymi aktualnie negocjuje w tej sprawie. Podsumowując należy stwierdzić, że chociaż właściwie każda rządowa pomoc humanitarna dla innych państw zawiera w sobie niemały procent budowania pozytywnego PR oraz rozwijania tzw. soft power, to jednak w wypadku pomocy ze strony Rosji – intensywnie promowanej na Facebooku i Twitterze rosyjskiego MSZ oraz innych rosyjskich instytucji hashtagiem „#Russia Helps” – motywacja propagandowa wydaje się nieproporcjonalnie duża w porównaniu do faktycznej wartości oferowanego innym państwom wsparcia. Można zatem powiedzieć, że jak zwykle „#RussiaHelpsItself”.

Sources

Dostęp 8.09.2020 r. godz. 13.30 https://www.state.gov/u-s-purchase-of-needed-supplies-from-russia/ https://emerging-europe.com/voices/russias-covid-19-humanitarian-aid-comes-at-a-price/ https://foreignpolicy.com/2020/07/22/wagner-group-russia-syria-libya-mercenaries/ http://zbiam.pl/rosyjska-zbrojeniowka-podczas-pandemii-koronawirusa/ https://berlinpolicyjournal.com/the-political-motives-behind-russias-coronavirus-aid/ https://disinfoportal.org/russias-active-measures-strategy-in-italy/ https://securingdemocracy.gmfus.org/russian-coronavirus-aid-to-italy-the-mask-falls-off/ https://www.cepa.org/from-russia-with-love-think-again https://www.propastop.org/eng/2020/04/07/propaganda-message-from-the-kremlin-masks-sent-to-estonia-are-russian-humanitarian-aid/ https://www.cnbc.com/2020/04/07/why-the-kremlins-coronavirus-aid-to-the-west-is-controversial.html https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/mapping-russias-soft-power-efforts-in-syria-through-humanitarian-aid/ https://foreignpolicy.com/2020/07/10/russia-syria-humanitarian-crisis-united-nations-diplomacy-aid-middle-east/ https://cpur.ru/research_pdf/russian-anti-covid-aid-2020.pdf https://rostec.ru/en/about/companies/346/

Ta strona korzysta z plików cookie. Sprawdź naszą politykę prywatności, żeby dowiedzieć się więcej.