Expert's report

Date of the verdict: 20.01.2022 14:54

Analiza źródeł, zarówno naukowej publikacji na ten temat, jak też krytyki formułowanej przez niekwestionowany autorytet w dziedzinie badań wpływu promieniowania elektromagnetycznego na organizmy żywe, prowadzi do wniosku, że najwłaściwsza w tej chwili odpowiedź brzmi, że to nieweryfikowalne. Oznacza to, że nie można jeszcze wydać jednoznacznego werdyktu, że jest to prawda lub fałsz. Bo choć za odpowiedzią, że promieniowanie elektromagnetyczne ma wpływ na zachowanie kleszcza z gatunku ixodes ricinus, znanego przede wszystkim z przenoszenia boreliozy, riketsjozy i odkleszczowego zapalenia mózgu, stoją eksperymenty przeprowadzone przez polskich i słowackich naukowców opublikowane w recenzowanym czasopiśmie naukowym „Ticks and Tick-borne Diseases”, to z drugiej strony badania i wyniki naukowców spotkały się z krytyką profesora Andrzeja Krawczyka, znanego badacza problemu oddziaływania pól elektromagnetycznych na istoty biologiczne. Przygotowaną przez profesora Krawczyka analizę eksperymentu naukowców będącego zresztą kontynuacją wcześniejszych badań, jeszcze z 2017 roku, znajdujemy w serwisie elektrofakty.pl. Zwraca w niej uwagę m. in. na to, że ograniczenie się prze badaczy do jednej częstotliwości 900 MHz uniemożliwia generalizację wyników, gdyż w praktyce urządzenia działają w różnych zakresach częstotliwości. Uczony zwraca też uwagę na ograniczenie badań do jednej wartości natężenia składowej elektrycznej PEM 0,6 V/m. „Nie wykonano żadnych pomiarów PEM w badanych komorach, a zatem wiedza na temat PEM w komorach „z PEM i bez PEM” jest oparta na intuicji badaczy” - zwraca uwagę prof. Krawczyk. „Zaekranowanie komory warstwą miedzi może być nieskuteczne z wielu przyczyn, choćby tej, że może nastąpić efekt wtórnej emisji PEM”. Jak dodaje, nie zbadano również wpływu materiału ekranującego na koncentrację kleszczy z bakteriami, nie ma też informacji o grupie kontrolnej. Ekspert zwraca też na mylenie przez zespół polsko-słowacki pojęcia magnetotaksji, czyli detekcji pól magnetycznych przez organizmy biologiczne z „wyczuwaniem” pola elektromagnetycznego. To pierwsze jest czymś innym niż potencjalne zjawisko reakcji kleszczy na pola elektromagnetyczne. Podsumowując, prof. Andrzej Krawczyk zarzuca autorom badań błędy metodologiczne, polegające m. in. na formułowaniu wniosków na podstawie jedynie raz przeprowadzonych badań. Przypomina, że wyniki powinny być potwierdzone w innych badaniach, najlepiej przeprowadzonych w innych ośrodkach naukowych. Krytykuje też mass media za pochopne i sensacyjnie brzmiące doniesienia o wynikach tych zaledwie raz przeprowadzonych badań. Biorąc pod uwagę konfrontację wyników badań naukowych opublikowanych w poważnym periodyku badawczym z krytyką ze strony uznanego specjalisty, uczonego zajmującego się ta problematyką od dawna, pozostaje nam uznać kwestię za w tej chwili nieweryfikowalną i postulować, to co postuluje prof. Krawczyk, dodatkowe badania, które potwierdziłyby lub negatywnie zweryfikowały wnioski polsko-słowackiego zespołu.

Sources

https://samorzad.pap.pl/kategoria/telekomunikacja/czy-telefony-komorkowe-naprawde-przyciagaja-kleszcze https://scienceinpoland.pap.pl/en/node/81997 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1877959X19301979 http://elektrofakty.pl/2020/05/08/czy-promieniowanie-elektromagnetyczne-naprawde-przyciaga-kleszcze/