Expert's report

Date of the verdict: 01.07.2021 17:52

Autor zgłoszonego tekstu, powołując się na artykuł zamieszczony w czasopiśmie medycznym „The Lancet” twierdzi, że zostaliśmy wprowadzeni w błąd informacjami o wysokiej skuteczności szczepionek, a tak naprawdę ich skuteczność jest minimalna. To nieprawda. W artykule z „The Lancet” dane o skuteczności szczepionek nie są podważane. Autorzy tłumaczą że, by uzyskać pełen obraz, warto stosować także drugą metodę analizowania ich skuteczności. W zgłoszonym tekście porównywane są ze sobą dwa różne wskaźniki. Oba wyrażone jako procenty, ale opisują różne rzeczy. Jeden z nich opisuje prawdopodobieństwo uniknięcia infekcji dzięki szczepieniu. Drugi przedstawia odsetek osób w grupie, które uniknęły zakażenia w wyniku zaszczepienia się, biorąc pod uwagę ich wyjściowe ryzyko. Tekst zwraca uwagę na ten drugi wskaźnik. Kiedy słyszymy, że szczepionka firmy Pfizer ma 95% skuteczności, nie oznacza to, że 5% zaszczepionych zachoruje na COVID-19. Oznacza to raczej, że osoby, które otrzymały szczepionkę w badaniach klinicznych, miały o 95% mniejsze szanse na zakażenie niż osoby, które otrzymały placebo. Ta wartość skuteczności szczepionki jest określana przez epidemiologów jako względne zmniejszenie ryzyka. To wskaźnik powszechnie stosowany w przypadku szczepionek, ponieważ można go łatwo uogólnić. Drugi wskaźnik jest znany jako bezwzględne zmniejszenie ryzyka. Uwzględnia wyjściowe ryzyko zachorowania na COVID-19. Zmienia się w różnych grupach i przedziałach czasowych, w zależności od tego, jak prawdopodobne jest, że dana populacja zachoruje na COVID-19 w pierwszej kolejności, bez ochrony ze strony szczepionki. Obie liczby dotyczące skuteczności można wyciągnąć z danych z badań klinicznych, porównując odsetek zaszczepionych uczestników, którzy zachorowali na COVID-19 z odsetkiem nieszczepionych uczestników, którzy zachorowali na COVID-19. Względne zmniejszenie ryzyka oblicza się za pomocą stosunku, który dzieli jeden procent przez drugi, natomiast bezwzględne zmniejszenie ryzyka to arytmetyczna różnica między tymi dwoma wartościami. Bezwzględna redukcja ryzyka „wygląda na znacznie mniejszą niż efekt względny”, powiedział Matthew Fox, profesor epidemiologii na Uniwersytecie w Bostonie. Zaznaczył jednak: „Ale pamiętajmy, że w czasie prowadzenia badań nad szczepionką, tylko pewien procent osób biorących udział w badaniu był narażony na działanie COVID-19, więc większość ludzi nie zostałaby zarażona, nawet gdyby nie została zaszczepiona. Tak więc 1-2% bezwzględnej redukcji jest dużą redukcją i może skutkować dramatycznie mniejszą liczbą zakażeń, gdy zaszczepimy populację”. Samo bezwzględne zmniejszenie ryzyka może być trudne do zrozumienia, ale liczba ta może pomóc w kształtowaniu polityki, ponieważ może zostać użyta do oszacowania, ile osób musi być zaszczepionych w danej populacji, aby zapobiec jednemu dodatkowemu przypadkowi COVID-19. Współautorka artykułu dr Els Torreele związana z Institute for Innovation and Public Purpose na University College of London, w swoim wpisie na Twitterze zwróciła uwagę na pojawiające się manipulacje. „Nasz artykuł na temat skuteczności szczepionek wydaje się być wykorzystywany przez antyszczepionkowców do rozpowszechniania wszelkiego rodzaju błędnych twierdzeń. (…) Co najważniejsze: szczepionki COVID-19 działają bardzo dobrze!”. Zwróciła uwagę, że badania dowiodły, że wszystkie szczepionki zapobiegną jednemu zachorowaniu na COVID-19 na każde 80-120 zaszczepionych. „Wszystkie dopuszczone do obrotu szczepionki są skuteczne” – podkreśliła.

Sources

https://www.thelancet.com/journals/lanmic/article/PIIS2666-5247(21)00069-0/fulltext https://www.politifact.com/factchecks/2021/may/28/instagram-posts/instagram-post-misleads-vaccine-efficacy-conflatin/ https://konkret24.tvn24.pl/zdrowie,110/szczepionki-przeciw-covid-19-sa-skuteczne-strzezcie-sie-przed-manipulacjami-wokol-artykulu-the-lancet,1063611.html https://twitter.com/ElsTorreele/status/1398615030317432839