Expert's report

Date of the verdict: 30.08.2024 09:57

Wbrew temu, co na weryfikowanym nagraniu mówi szef ukraińskiego MSZ Dmytro Kułeba, w ramach akcji „Wisła” Ukraińców nie przesiedlano przymusowo z terenów należących do Ukrainy, ale wyłącznie z powiatów należących do Polski. W ramach Campus Polska, organizowanego w Olsztynie, między innymi przez prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego, odbyło się spotkanie z szefami MSZ Polski i Ukrainy: Radosławem Sikorskim oraz Dmytro Kułebą. Jedna z uczestniczek spotkania zapytała ukraińskiego ministra o to, kiedy zostaną wznowione ekshumacje ofiar rzezi wołyńskiej. Kułeba odpowiadając na jej pytanie nawiązał najpierw do akcji „Wisła" relatywizując znaczenie rzezi wołyńskiej i stwierdził, że [w ramach akcji "Wisła"-red.] „ci wszyscy Ukraińcy zostali przymusowo wygnani z terytoriów ukraińskich, żeby zamieszkać tutaj, między innymi w Olsztynie”. To nieprawda. Akcja „Wisła” zaczęła się w kwietniu 1947 r. Grupę Operacyjną „Wisła” powołano w 1947 roku. Jak napisał krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) „jej zadaniem była likwidacja działających w południowo-wschodniej Polsce oddziałów UPA i deportowanie zamieszkującej te tereny ludności ukraińskiej i łemkowskiej”. Wg portalu Dzieje.pl do końca maja 1947 r. wysiedlono ludność ukraińską z powiatów: Lesko, Sanok, Przemyśl, Brzozów i częściowo Lubaczów. W czerwcu z powiatów Jarosław, Lubaczów oraz z województwa lubelskiego. Były to polskie, a nie, jak powiedział Kułeba, ukraińskie tereny. W powojennych granicach Polski znalazło się według IPN około 630 tys. Ukraińców oraz Łemków (w Beskidzie Niskim i Sądeckim, aż po Pieniny). We wrześniu 1944 r., jeszcze przed formalnym ustaleniem linii granicznej, PKWN podpisał porozumienie z Ukraińską Socjalistyczną Republiką Sowiecką (USRS) o wzajemnej ewakuacji mającej posiadać dobrowolny charakter. „W pierwszym, rzeczywiście dobrowolnym etapie, wyjechało do ZSRS ok. 81 tys. osób. Ponieważ więcej chętnych nie było, we wrześniu 1945 r. zaczęła się druga fala, już z udziałem kilku dywizji »ludowego« Wojska Polskiego” – napisał IPN. Jak podaje Encyklopedia Warmii i Mazur na teren ówczesnego województwa olsztyńskiego przesiedlono 55 tys. Ukraińców, ale zdecydowaną większość osiedlono nie w Olsztynie, tylko na wsiach. W ramach akcji Wisła Ukraińców osiedlano tak, by na żadnym obszarze nie stanowili więcej niż 10 proc. mieszkańców. Głównym terenem, na który przesiedlano Ukraińców były Ziemie Odzyskane, czyli południowo-zachodnia część powojennej Polski. Rzecznik ukraińskiej dyplomacji Heorhij Tychyj w oświadczeniu wydanym 29 sierpnia 2024 roku stwierdził, że Kułeba „w odpowiedzi na pytanie jednej z uczestniczek młodzieżowego forum w Olsztynie (…) mówił o tysiącach Ukraińców, którzy w wyniku zbrodni reżimu komunistycznego, Akcji Wisła, zostali przymusowo przesiedleni z terenów Polski, gdzie żyli w zwartej społeczności. Właśnie w tym duchu należy rozumieć jego słowa o »ukraińskich terytoriach« – czyli terytoriach Polski, na których Ukraińcy historycznie mieszkali w zwartej społeczności” – napisał Tychyj. Tygodnik Polityka komentując słowa Kułeby napisał, że „porównanie z deportacjami bestialskich mordów, jakich w 1943 r. na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej dokonała Ukraińska Powstańcza Armia i miejscowa ludność (…) jest niestosowne i niezasadne. Deportacje były akcją brutalną i godną potępienia, ale nie były rzezią, która spotkała Polaków mieszkających na Wołyniu”. Rzeź wołyńska zaczęła się w lutym 1943 roku, a apogeum miała w lipcu 1943 roku, kiedy wymordowano od 100-150 tys. Polaków (dokładna liczba nie jest znana). Sprawcą była Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów – frakcja Stepana Bandery – i podporządkowana jej UPA. Jak napisała Polska Agencja Prasowa w 80. rocznicę zbrodni wołyńskiej w lipcu 2023 roku, był to jeden z najbardziej dramatycznych epizodów II wojny światowej. „Rzeź wołyńska nie była spontanicznym wybuchem nienawiści, ale skutkiem długotrwałego oddziaływania ideologii nacjonalizmu ukraińskiego, który za główny cel stawiał sobie stworzenie niepodległej, jednolitej etnicznie Ukrainy przez wymordowanie i wypędzenie Polaków oraz przedstawicieli innych narodowości. Plan ten próbowano realizować już we wrześniu 1939 r., gdy doszło do pierwszych mordów na Polakach i ataków na polskie dwory” – napisał PAP.

Sources

https://www.youtube.com/watch?v=_Ho_XQ6lzeo https://krakow.ipn.gov.pl/pl4/edukacja/przystanek-historia/95706,Akcja-Wisla-Zasada-odpowiedzialnosci-zbiorowej.html https://dzieje.pl/aktualnosci/akcja-%E2%80%9Ewisla%E2%80%9D https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1595508%2C80-lat-temu-doszlo-do-kulminacji-ludobojstwa-na-wolyniu.html https://www.rp.pl/polityka/art40792841-rzez-wolynska-pis-chce-by-sejm-upomnial-sie-o-ekshumacje-ofiar-ukrainskiego-ludobojstwa-na-polakach#:~:text=Ekshumacje%20ofiar%20rzezi%20wo%C5%82y%C5%84skiej%20zosta%C5%82y,wi%C4%99kszo%C5%9B%C4%87%20rz%C4%85d%C3%B3w%20Prawa%20i%20Sprawiedliwo%C5%9Bci https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2268945,1,wolyn-i-akcja-wisla-ukrainski-minister-popelnil-w-polsce-dwie-przykre-gafy.read https://wyborcza.pl/7,75398,31264836,msz-ukrainy-minister-kuleba-nie-wyrazal-wobec-polski-roszczen.html https://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/polska/9272-premier-ukrainy-pytany-na-campusie-o-wolyn-nie-grzebmy-w-historii-najnowsze-slajd-kafelek.html https://www.rp.pl/polityka/art41043131-burza-po-slowach-dmytro-kuleby-o-akcji-wisla-podlosc-nie-ma-zgody-robicie-glupio http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Akcja_%22Wis%C5%82a%22