Expert's report

Date of the verdict: 11.09.2024 10:55

Tradycyjne brytyjskie danie rzeczywiście podrożało o połowę, ale w ciągu ostatnich pięciu lat. Manipulacją jest zatem twierdzenie, że za smażoną rybę z frytkami Brytyjczycy płacą więcej przez sankcje nałożone na import z Rosji dwa lata temu. Danie jest droższe nie tylko z powodu mniejszej podaży rosyjskich ryb, ale także przez inflację, rosnące koszty energii elektrycznej, a także coraz wyższe ceny ziemniaków. Sankcje nie były też stuprocentowo skuteczne, ponieważ owoce morza z Rosji i Białorusi są przetwarzane w Chinach, skąd Wielka Brytania je obecnie importuje. Rosyjski portal regnum.ru doniósł 9 września, że kraje Zachodu borykają się z niedoborem ryb z powodu sankcji nałożonych na Rosję. Według serwisu w Wielkiej Brytanii koszt popularnego dania „fish and chips” czyli smażonej ryby z frytkami, prawie podwoił się przez zakaz importu dorsza z Rosji. Rosyjski serwis nawiązał do danych opublikowanych niedawno przez brytyjski urząd statystyczny Office for National Statistics (ONS), z których wynika, że najpopularniejsze wśród Brytyjczyków dane na wynos fish and chips podrożało najbardziej w tej kategorii żywności na Wyspach. Jednak rosyjskie źródło dokonało manipulacji danymi wiążąc wzrost cen wyłącznie z sankcjami nałożonymi na Rosję w 2022 roku i sugerując, że poszybowały one w górę w ciągu ostatnich dwóch lat. Tymczasem ONS porównał ceny porcji ryby z frytkami od 2019 r. i wspomniany wzrost dotyczy ostatnich pięciu lat. Według brytyjskiego urzędu statystycznego popularne na Wyspach danie na wynos w 2019 r. kosztowało 6,48 funta, podczas, gdy w lipcu bieżącego roku trzeba było za nie zapłacić już 9,88 funta. W ciągu pięciu lat cena porcji wzrosła zatem o ponad połowę. Co spowodowało wzrost cen smażonej ryby z frytkami na Wyspach? Sankcje na Rosję wskazywane przez rosyjski portal jako jedyną przyczynę drożyzny w rzeczywistości są tylko jednym z kilku czynników. Wbrew temu, co twierdzi rosyjskie źródło – nie wprowadzono całkowitego zakaz importu rosyjskich ryb na Wyspy, jednak rząd Borysa Johnsona obłożył je 35-proc. cłem, co miało przynieść podobny skutek. Do 2022 roku aż 1/3 importu ryb pochodziła w Wielkiej Brytanii z Rosji. Obawiano się wręcz masowych bankructw barów serwujących fish and chips, których w Wielkiej Brytanii jest ok. 10 tys. Po dwóch latach obowiązywania wysokich ceł, wiadomo jednak, że obawy nie potwierdziły się. Co prawda import ryb z Rosji do Wielkiej Brytanii spadł o 59 proc, ale za to wzrósł z krajów trzecich (w tym z Chin o 11 proc.), które są ich przetwórcami. Andrew Crook, prezes Krajowej Federacji Smażalni Ryb w 2023 roku stwierdził, że 35-proc. cło na owoce morza z Rosji i Białorusi nie zadziałało, ponieważ większość importowanych z Rosji ryb jest przetwarzana w Chinach i nie jest objęta sankcjami. Na wzrost cen fish and chips – oprócz ograniczenia podaży produktów rosyjskiego rybołówstwa – miała duży wpływ pandemia. Bo choć tzw. „chippies” czyli bary ze smażoną rybą i frytkami były jedynymi lokalami gastronomicznymi, które na Wyspach Brytyjskich nie zamknęły się podczas epidemii COVID-19, to z powodu obowiązujących wówczas restrykcji odnotowały pierwszy znaczący skok cen. Od dwóch lat tego typu lokale odczuwają też skutki inflacji - dobijają je wysokie ceny energii elektrycznej (od 2022 roku wzrost o 54 proc.) oraz innych składników niezbędnych do przygotowania kultowego dania Brytyjczyków, takich jak olej czy ziemniaki. Przez ekstremalne warunki pogodowe, z jakimi boryka się Wielka Brytania, od kilku lat spadają zbiory ziemniaków, a ich cena wzrosła o ok. 25 proc. Rocznie w Wielkiej Brytanii sprzedaje się nawet 380 mln porcji „Fish&Chips”, a klienci wydają na nie przeszło 1 mld funtów.

Sources

https://www.euronews.com/culture/2024/08/28/is-fish-and-chips-too-expensive-for-brits https://www.thegrocer.co.uk/fish/sanction-loophole-sees-russian-white-fish-entering-uk-via-china/688806.article https://www.euractiv.pl/section/gospodarka/news/wielka-brytania-bary-z-fishchips-padna-przez-wojne-na-ukrainie/