Raport eksperta

Data werdyktu: 23.06.2022 09:41

Rozety z piór widoczne na skrzydłach orła w obecnie obowiązującym godle Polski nie mają nic wspólnego z gwiazdą Dawida. Są nawiązaniem do wzorów heraldycznych z czasów jagiellońskich, na których w pierwszym rzędzie wzorował się projektant opracowanego w XX wieku wzoru orła w godle. Autor zgłoszonego wpisu na Twitterze pokazuje historyczne zdjęcie ukazujące bramę triumfalną przygotowaną w Królewskiej Hucie (Chorzów) na przyjęcie Wojska Polskiego w czerwcu 1922 roku, która ma w zwieńczeniu godło Polski z orłem według wzoru przyjętego w 1919 roku, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, opartego na herbie króla Stanisława Poniatowskiego. Porównując tamtego orła, który obowiązywał jako oficjalny państwowy wzór krótko, bo do 1927 roku, z obecnym orłem w godle, autorka formułuje tezę, że dziś ma on skrzydła przybite gwiazdami Dawida. Współczesny projekt orła w godle Rzeczypospolitej Polskiej jest zbliżony do wzoru przyjętego dekretem w 1927 r. Zaprojektował go architekt i profesor Politechniki Warszawskiej Zygmunt Kamiński. W dostępnych w materiale źródłowym wypowiedziach sam autor projektu wyjaśniał, że w największym stopniu inspirował się, tworząc nowego orła do godła Rzeczypospolitej, orłem Jagiellonów, którym reprezentował mocarstwową wielkość Polski. W orłach stosowanych w heraldyce władców z tamtej epoki pojawia się motyw rozet w przegubach skrzydeł. W rzeczywistości dostrzec je można nawet w nieco wcześniejszym orle - z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego z 1333 roku. Motyw rozety na skrzydłach widoczny jest także w „orle grunwaldzkim” z nagrobka Władysława Jagiełły z 1434 roku i na medalu Zygmunta Starego z 1532 r. Za jeden z najbliższych współczesnemu uchodzi orzeł biały w herbarzu Stemmata Polonica z drugiej połowy XVI wieku, z wyraźnie zaznaczonymi rozetami na skrzydłach. Z materiałów udostępnianych w źródłach, wynika, że później wzór orła w godle królewskim i zarazem polskim ulegał zmianom. W okresie zaborów w symbolice powstańczej i niepodległościowej częściej spotykano orły według wzoru zbliżonego do godła króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 1771 roku. Podobne do niego były np. orły wojskowe. Po odzyskaniu niepodległości, w sierpniu 1919 r., przyjęto ustawę o barwach i godle. Jednak wybrany wzór orła był krytykowany. W tamtych czasach głównym obszarem kontrowersji wokół godła były kwestie korony, jej kształtu i krzyża w koronie. Ostatecznie zdecydowano się zmienić orła w godle na wzór nawiązujący do czasów rozkwitu i potęgi Polski, czyli epoki jagiellońskiej. Wiązało się to z powrotem motywu rozety z piór na skrzydłach. I taka jest geneza tego rozwiązania w godle polskim. Nie jest to więc gwiazda Dawida lecz motyw nawiązujący do historycznych tradycji polskiej heraldyki.

Żródła

http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Wkroczenie_wojsk_polskich_na_G%C3%B3rny_%C5%9Al%C4%85sk_1922 https://muzhp.pl/pl/c/2315/godlo-herb https://pl.aleteia.org/2021/11/11/historia-polskiego-godla-skad-wzial-sie-w-nim-orzel-bialy/ https://histmag.org/Orzel-Bialy-Dlaczego-herb-Rzeczypospolitej-wymaga-poprawek-7891 http://www.historycy.org/index.php?showtopic=7725&mode=linearplus https://encyklopedia.pwn.pl/materialy-dodatkowe/haslo/Orzel-z-czasow-Wladyslawa-II-Jagielly;1031733.html#prettyPhoto http://orzelbialy.edu.pl/czesc-2/ http://orzelbialy.edu.pl/czesc-3/ http://orzelbialy.edu.pl/czesc-5/