Raport eksperta

Data werdyktu: 22.11.2021 21:04

Autor tweetu twierdzi, że zaszczepione przeciwko COVID-19 osoby nie mogą być dawcami i biorcami narządów, tkanek i krwi. Jest to nieprawda. Mało tego, zalecane jest, by takie osoby były zaszczepione - nie tylko przeciwko COVID-19. Może być jedynie wymagany określony odstęp czasu pomiędzy transplantacją narządu czy tkanki a szczepieniem. W przypadku biorców tkanek czy narządów zaleca się również, by zastosowana była szczepionka atenuowana (niezawierająca żywego patogenu). Przeszczepienia narządów i tkanek to skomplikowane procedury, które wykonuje się wtedy, gdy inne metody leczenia nie przynoszą efektów. Biorcy są zatem bardzo chorymi osobami, często o niskiej odporności. Po przeszczepieniu zazwyczaj konieczne jest leczenie immunosupresyjne, niejako obniżające działanie układu odpornościowego, który zwalcza przeszczepiony narząd lub tkankę. Pacjenci po przeszczepieniu są zatem bardziej narażeni na rozmaite infekcje i ich niepomyślny rozwój. Stąd też, kiedy tylko rozpoczęto szczepienia przeciwko COVID-19, Polskie Towarzystwo Transplantacyjne (PTT) apelowało do rządu, by nadać priorytet w kolejności szczepień właśnie osobom po przeszczepieniach i ich domownikom. W stanowisku wystosowanym 15 stycznia br. czytamy: „Szczepienia zapobiegają chorobom zakaźnym, które powodują zwiększoną chorobowość i śmiertelność u biorców przeszczepów. W celu ochrony biorcy szczepienia powinny obejmować także członków rodziny, domowników oraz personel medyczny. U biorców przeszczepów leczenie immunosupresyjne powoduje zmniejszoną odpowiedź limfocytów B i/lub T, stąd odpowiedź humoralna i komórkowa na szczepienia jest u nich suboptymalna. Najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie wszystkich szczepień w okresie oczekiwania na transplantację. Wprawdzie odpowiedź na szczepienie u chorych dializowanych i ze schyłkową niewydolnością innych narządów jest słabsza niż u osób immunokompetentnych, ale jest lepsza niż po transplantacji. Po transplantacji przeciwciała wytworzone po szczepieniu mają tendencję do szybszego zanikania. Miano przeciwciał przed przeszczepieniem jest jednak predyktorem miana przeciwciał po transplantacji, stąd konieczna jest optymalna immunizacja przed transplantacją. Szczepienia po transplantacji zaleca się najwcześniej jeden miesiąc po przeszczepieniu, a najczęściej od 3 do 6 miesięcy po transplantacji, w okresie już zredukowanej immunosupresji, kiedy spodziewana jest lepsza odpowiedź immunologiczna (....) Osoby oczekujące na transplantację powinny być zaszczepione na SARS-CoV-2. Wskazane jest podanie drugiej dawki szczepionki najpóźniej dwa tygodnie przed zabiegiem operacyjnym. Nie należy jednak wstrzymywać transplantacji u osób oczekujących na szczepienie. Jeśli pacjent otrzymał pierwszą dawkę szczepionki i miał wykonany zabieg transplantacji, drugą dawkę należy podać najwcześniej jeden miesiąc po transplantacji”. Podobne stanowiska zostały przyjęte przez wiele międzynarodowych i narodowych towarzystw naukowych zrzeszających transplantologów. Kiedy powstawało polskie stanowisko, mniej było wiadomo na temat tego, jak biorcy przeszczepów zareagują na szczepionkę. W cytowanym stanowisku podkreśla się, że wszelkie dane wskazują, że szczepienia są bezpieczne dla biorców, choć należy sprawdzić w toku badań, czy w ogóle, a jeśli – to w jakim stopniu – mogą wpłynąć niekorzystnie na zdrowie pacjenta. Największe obawy budziło nie to, że szczepionka może zaszkodzić, ile to, że – podobnie jak to jest po innych szczepieniach u biorców – szczepionka przeciw COVID-19 może być mniej skuteczna niż u zdrowych osób z uwagi na osłabienie organizmu oraz słabsze funkcjonowanie układu odpornościowego u takich pacjentów. Po niemal roku wiadomo już więcej. Tak jak się obawiano, pacjenci po transplantacji generalnie słabiej odpowiadają na szczepienie w postaci ochrony przed COVID-19. Dlatego transplantolodzy podkreślają, ze muszą oni szczególnie chronić się w trakcie pandemii. Niektórzy naukowcy postulują podawanie biorcom przeszczepów schemat szczepienia trzema, a nie dwoma dawkami. Tego rodzaju protokół szczepienia sprawdziła grupa naukowców z Toulouse University Hospital. W badanej grupie 101 pacjentów byli biorcy nerki, wątroby, serca, płuca, trzustki. Okazało się, że szczepienie trzema dawkami szczepionki mRNA powodowało zdecydowanie większą ochronę przed COVID-19. Słabszą produkcję przeciwciał po szczepieniu trzema dawkami lub wręcz jej brak zaobserwowano u starszych pacjentów przyjmujących duże dawki leków immunosupresyjnych. Nie zaobserwowano działań niepożądanych po szczepieniu. Autorzy tego badania, którego rezultaty opublikował NEJM, postulowali, by pacjenci po transplantacji przyjmowali trzy, a nie dwie dawki szczepionki i podkreślali, że konieczne jest, by ich domownicy także byli zaszczepieni. Podobne rezultaty dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności szczepień przeciwko COVID-19 u biorców narządów i tkanek osiągnięto w innych badaniach prowadzonych przez innych naukowców. Jeśli chodzi o dawców, to zaszczepienie osoby, której narząd czy tkanka zostaną przeszczepione nie jest przeciwskazaniem do pobrania narządu czy tkanki – wprost przeciwnie. Jest wówczas większa pewność, że pobierane tkanki są bezpieczniejsze dla biorcy. Podobnie jest z dawstwem krwi. Osoby zaszczepione przeciwko COVID-19 mogą oddawać krew, muszą tylko, o ile nie mają niepożądanych odczynów poszczepiennych, odczekać: - 48 godzin od podania szczepionki typu mRNA (Comirnaty firmy Pfizera/BioNTech i Moderna) - 14 dni od podania szczepionki wektorowej (Astra Zeneca), Ad26.COV2.S (Johnson&Johnson). Zdarza się, że po szczepieniu występują odczyny poszczepienne – np. wysypka, gorączka, osłabienie. Wówczas krew można oddać po siedmiu dniach od ustąpienia objawów, jednak nie po krótszym okresie niż dwa tygodnie od szczepienia. Stacje krwiodawstwa zalecają, by krwiodawcy przyjmowali nie tylko szczepionki obowiązkowe, ale i zalecane. Justyna Wojteczek

Żródła

Stanowisko Zarządu Głównego PTT z dnia 15 stycznia 2021r. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2108861 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168827821000817 https://journals.lww.com/transplantjournal/Fulltext/2021/07000/ Kidney_Transplant_Recipients_Rarely_Show_an_Early.32.aspx https://journals.lww.com/transplantjournal/Fulltext/2021/09000/ Development_of_COVID_19_Infection_in_Transplant.38.aspx https://www.jci.org/articles/view/151178 https://journals.lww.com/co-infectiousdiseases/Abstract/2021/08000/ Coronavirus_disease_2019_vaccination_in_transplant.3.aspx Strona Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Warszawie https://www.rckik-warszawa.com.pl/aktualnosci/informacja-dla- dawcow-po-szczepieniach-przeciwko-covid-19-3