Raport eksperta

Data werdyktu: 25.11.2020 13:25

Pandemia koronawirusa to czas, w którym rozkwitają dezinformacja oraz teorie spiskowe - nie tylko te związane z SARS-CoV-2 i wywoływaną przez niego chorobą COVID-19, ale również z rolą osób i organizacji zaangażowanych w walkę z tą "infodemią". Dlatego poniżej prezentujemy werdykt w sprawie finansowania działalności fact-checkingowej, choć pozornie może on wykraczać poza naszą sferę działania. Fundacja Billa Gatesa nie wpływa na organizacje fact-checkingowe poprzez ich finansowanie - to niezgodne z międzynarodowym kodeksem zasad, który zobowiązane są podpisać organizacje zajmujące się fact-checkingiem, aby móc w ogóle ubiegać się o wsparcie swojej działalności i rozwoju. Opracowany w 2016 r. przez Międzynarodową Sieć Organizacji Fact-Checkingowych (International Fact-Checking Network, IFCN) kodeks zasad sygnowany przez ponad 70 organizacji z całego świata zobowiązuje je do utrzymania przejrzystości finansowania i jawności struktury organizacyjnej. Status sygnatariusza przyznawany jest organizacji po spełnieniu 31 kryteriów na podstawie oceny dokonywanej przez radę nadzorczą liczącą 15 członków, z czego 11 osób to przedstawiciele organizacji już będących sygnatariuszami i wchodzących w skład IFCN, a 4 pozostałe to eksperci niezależni biorący udział w procesach decyzyjnych w ramach IFCN. Organizacje spełniające kryteria zawarte w ramach kodeksu współpracują przy fact-checkingu z koncernami takimi jak Facebook czy Google. Bycie sygnatariuszem kodeksu zasad IFCN jest obecnie jednym z wymogów (jednak nie wystarczającym) do tego, by dana organizacja mogła współpracować z tymi platformami internetowymi w ramach walki z dezinformacją. Jak czytamy na stronach Facebooka, granty na rozwój działalności fact-checkingowej przyznawane organizacjom takim jak wymieniona w materiale dołączonym do zgłoszenia Africa Check, mogą być przez nie otrzymywane jeśli dany podmiot spełnia wymogi kodeksu IFCN. Oprócz przejrzystości źródeł finansowania i struktury organizacyjnej, to bezstronność i sprawiedliwość werdyktów (w tym - niezależność od opcji politycznych i donatorów), transparentność źródeł, przejrzystość metodologii, a także zobowiązanie do jawnych i szczerych korekt. Szczegółowe kryteria przyznawania zgodności z kodeksem IFCN można przeczytać na stronach Instytutu Poyntera. Jak czytamy w tym źródle, zobowiązanie do przejrzystości finansowania jest uzupełnione o konieczność przedstawienia przez organizacje zajmujące się fact-checkingiem struktury organizacyjnej wraz z dokładnym opisem ról w jej składzie, co umożliwia nadzór opinii publicznej i zewnętrznych organizacji typu watch dog nad ich działalnością. Kodeks IFCN stanowi, że w informacjach o strukturze organizacyjnej miejsce powinny znaleźć również dane o osobach, które mają wpływ redakcję publikowanych werdyktów oraz informacje na temat ich biografii jak i możliwości kontaktu z nimi.

Żródła

1. Kodeks zasad Międzynarodowej Sieci Organizacji Fact-Checkingowych: https://www.ifcncodeofprinciples.poynter.org/know-more/the-commitments-of-the-code-of-principles 2. Zasady przyznawania grantów na rozwój inicjatyw fact-checkingowych przez Facebooka: https://www.facebook.com/journalismproject/coronavirus-grants-fact-checking