Raport eksperta

Data werdyktu: 13.04.2022 10:33

Zgodnie z przepisami uchodźcy, którzy po uzyskaniu świadczeń rodzinnych w Polsce wyjadą z terytorium naszego kraju na okres powyżej 1 miesiąca tracą prawo do legalnego pobytu w Polsce, a w konsekwencji także prawo do tych świadczeń, w tym m.in. do 500 plus. Zgłoszenie dotyczy Tweeta, którego autor sugeruje, że ukraińscy uchodźcy celowo wyłudzają świadczenia w Polsce, po czym wracają na Ukrainę. „Przyjeżdżają Paniusie furami typu Cayene z obwodu Lwowskiego, składają papiery o pesel, wnioski o 500+ i sru na Ukrainę z powrotem. A kaska leci z kasy Polskiego WYDYMACZA czytaj podatnika” – czytamy we wpisie, który ma już prawie 1,6 tys. polubień. Rzeczywiście, ustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy umożliwia przyznanie wsparcia z zakresu świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego świadczenia dobry start oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Świadczenia te przysługują po spełnieniu odpowiednich warunków i kryteriów określonych w ustawach i przepisach wykonawczych regulujących te świadczenia. Jak wyjaśniła Dagmara Wilk z wydziału prasowego MRiPS podstawowym warunkiem przysługiwania wyżej wymienionych świadczeń obywatelowi Ukrainy przebywającemu w Polsce jest okoliczność, że jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny. Określają to przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Przede wszystkim chodzi o art. 2 ust. 1 ww. ustawy pomocowej, zgodnie z którym pobyt obywatela Ukrainy w Polsce uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r, jeżeli w związku z działaniami wojennymi na Ukrainie przybył on legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie zgodnie z art. 11 ust. 2 ww. ustawy pomocowej, wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go prawa do ww. legalnego tytułu pobytowego. Jak wyjaśnia Wilk, konsekwencją utraty prawa do legalnego pobytu w Polsce przez obywatela Ukrainy, jest utrata przez niego prawa do ww. świadczeń na rzecz rodziny. „W związku z powyższym, wyjazd obywatela Ukrainy z Polski (niezależnie od tego czy do Ukrainy czy do innego kraju), na okres czasu przekraczający 1 miesiąc będzie skutkował brakiem prawa do ww. świadczeń na rzecz rodziny” – dodała przedstawicielka MRiPS. W wyjaśnieniach resort odniósł się też do sytuacji, w której uchodźca z Ukrainy po uzyskaniu świadczeń w Polsce pozostawi swoje dzieci i będą one przebywać w naszym kraju bez opieki przedstawiciela ustawowego (rodzica). W takim przypadku, zgodnie z art. 25 ustawy pomocowej, powinien dla nich zostać ustanowiony przez sąd opiekun tymczasowy. „Opiekun tymczasowy jak najbardziej może pobierać na ukraińskie dzieci nad którymi sprawuje pieczę ww. świadczenia na rzecz rodziny (z wyłączeniem rodzinnego kapitału opiekuńczego i świadczenia rodzicielskiego)” – wskazała Wilk. Odnosząc się do kwestii weryfikacji prób nielegalnego pobierania świadczeń przez uchodźców, którzy powrócili do Ukrainy resort rodziny wskazał, że warunek pobytu w Polsce obywateli Ukrainy, zarówno na etapie przyznawania świadczeń, jak i w dowolnym momencie w trakcie okresu zasiłkowego/świadczeniowego weryfikuje ZUS oraz gminy. Robią to w oparciu o udostępnianie im rejestry państwowe/publiczne (np. odpowiednio poprzez dostęp do Systemu Informacji Oświatowej, poprzez dostęp do Centralnego Wykazu Ubezpieczonych, czy też dostęp do danych dotyczących składki na ubezpieczenie zdrowotne). Weryfikacja w przypadku uchodźców z Ukrainy odbywa się na takich samych zasadach jak dla innych cudzoziemców.

Żródła

Wyjaśnienia Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, mail z dn. 13.04.2022. https://www.gov.pl/web/udsc/weszla-w-zycie-ustawa-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa