Raport eksperta

Data werdyktu: 09.03.2022 12:27

Przywileje i prawa określone w projekcie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa dotyczą osób, które przekroczyły granicę ukraińsko-polską po 24 lutego, a więc po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji. Warto jednak zaznaczyć, że Ukraińcom, którzy wcześniej osiedlili się w Polsce i pracują tu legalnie mają już prawo m.in. do świadczeń społecznych (w tym m.in. 500 plus), czy do bezpłatnej nauki i systemu ochrony zdrowia. Przedmiotem zgłoszenia są wpisy na Twitterze, które sugerują, że z nowych przepisów dotyczących pomocy uciekającym przed wojną w Ukrainie skorzystają także Ukraińcy, którzy przybyli w Polski wcześniej w celach zarobkowych. „Jeśli chodzi o przyznane przywileje, czy ktoś w Polsce jeszcze kłopoci się odróżnianiem ukraińskich migrantów zarobkowych od ukraińskich uchodźców?” – czytamy w Tweecie z 7 marca br. W odpowiedzi inny internauta pisze (pisownia oryginalna): „Ponoc niektorzy Ukraincy bedacy w PL od kilku lat zamierzaja teraz podac sie jako uchodzcy zyskujac wszystkie dane im przywileje. Nie wiem, czy to fejk, ale spryt w takiej sytuacji nie musi byc przeciez zgodny z moralnoscia cwaniakow.Przyzwoici jednak sie zdarzaja,placa za siebie”. Rzecznik MSWiA Małgorzata Woźniak podkreśliła w rozmowie z serwisem Fakehunter, że projektowana specustawa zawiera rozwiązania w zakresie wsparcia osób uciekających przed wojną w Ukrainie, które przekroczyły granicę ukraińsko-polską od 24 lutego, a więc po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji. Zgodnie z projektem ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, pobyt Ukraińców, którzy przybyli do Polski od 24 lutego i zadeklarowali zamiar pozostania w Polsce, będzie uznawany za legalny przez 18 miesięcy. Warto przy tym zwrócić uwagę, że projektowane przepisy regulują też kwestie przedłużenia pobytu Ukraińcom, którzy byli już legalnie w Polsce przed atakiem Rosji na Ukrainę. Terminy m.in. ważności wizy krajowej czy zezwoleń na pobyt, które przypadają po 24 lutego, zostaną przedłużone do 31 grudnia 2022 r. Zgodnie z projektem, obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski będą mogli również po potwierdzeniu tożsamości otrzymać numer PESEL. Rozwiązania projektu przewidują również ułatwienie Ukraińcom korzystanie z usług cyfrowych - będą oni mogli m.in. założyć Profil Zaufany, otrzymają także dokument Diia.pl w ramach aplikacji mObywatel. Ukraińcy, których pobyt w Polsce zostanie zalegalizowany, będą mogli podjąć w Polsce pracę, uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej oraz edukacji; ustanowiona ma zostać także instytucja opiekuna tymczasowego, reprezentującego małoletniego obywatela Ukrainy, który pozostał bez opieki osób dorosłych. Ukraińcy będą mieli również prawo do pewnych świadczeń społecznych. Każdy obywatel Ukrainy legalnie przebywający w Polsce będzie miał też zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia na tych samych zasadach, co obywatele Polscy. Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każde świadczenie medyczne dla obywatela Ukrainy w publicznej służbie zdrowia. Finansowanie tych świadczeń będzie zagwarantowane z budżetu państwa. Z kolei Ukraińcy posiadający uprawnienia do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki lub położnej, będą mogli otrzymać zgodę na wykonywanie zawodu w Polsce. Ukraińscy uczniowie oraz studenci będą mogli kontynuować naukę w polskich szkołach oraz uczelniach. Także ukraińscy nauczyciele akademiccy będą mogli zostać zatrudnieni na polskich uczelniach. Osoby bez polskiego obywatelstwa, które posiadają wystarczającą znajomość języka polskiego, będą również mogły otrzymać stanowisko nauczyciela, w celu wsparcia uczniów, którzy nie znają polskiego. W szkołach będą mogły także zostać powołane dodatkowe oddziały, mające zapewnić edukację dla obywateli Ukrainy. Jak poinformowało Ministerstwo Finansów, Ukraińcy w Polsce zostaną zwolnieni z podatku od otrzymanych darowizn. Zwolnieniu będzie podlegała dowolna forma pomocy - od osób prywatnych, firm, organizacji poza rządowych, zwolnienie nie będzie także ograniczone kwotowo. Preferencja podatkowa w tej sprawie będzie obowiązywać od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r. Przybywający z Ukrainy będą również zwolnieni z podatku dochodowego (PIT) od świadczeń uzyskiwanych od osób fizycznych i firm (do końca 2022). Planowane są także rozwiązania ułatwiające pomoc Ukraińcom przez polskie firmy i osoby fizyczne. Świadczenia dla osób przyjmujących uchodźców pod swój dach będą wolne od podatku; płatnicy PIT i CIT będą także mogli wpisać pomoc Ukraińcom w koszty uzyskania przychodu. Na temat ewentualnych wyłudzeń świadczeń dla uchodźców i ich weryfikacji wypowiedzieli się podczas konferencji 7 marca przedstawiciele MSWiA. Wiceminister Maciej Wąsik zauważył, że „mogą się pojawiać różne konkretne sytuacje w przyszłości i będziemy na nie reagować". Dodał jednocześnie, że specustawa jest tylko fundamentem pomocy dla ukraińskich uchodźców i jeśli będzie taka konieczność, zawsze jest możliwość skorygowania, czy wprowadzenia bardziej szczegółowych przepisów. Przy okazji warto zwrócić uwagę, że ukraińskie rodziny, które od lat mieszkają i pracują legalnie w Polsce mają prawo zarówno do bezpłatnej nauki, świadczeń społecznych (w tym m.in. 500 plus), czy do systemu ochrony zdrowia.

Żródła

Komentarz Małgorzaty Woźniak, dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej MSWiA z dn. 09.03.2022. https://www.gov.pl/web/premier/premier-obywatele-z-ukrainy-ktorzy-uciekaja-przed-wojna-beda-bezpieczni-w-polsce2 https://legislacja.gov.pl/projekt/12357354 - dostęp dn. 09.03.2022 Depesza PAP z dn. 07.03.2022 Projektu ustawy o pomocy uchodźcom z Ukrainy: PESEL, możliwość pracy, ochrona zdrowia i edukacja