Raport eksperta

Data werdyktu: 19.04.2024 13:21

Stwierdzenie, że Armia Krajowa jest znana z czystek etnicznych na Ukraińcach na Wołyniu, powtarzane przez ukraińskie media w związku z wycofaniem przez firmę Etnodim koszul wyszytych znakiem Polski Walczącej jest nieprawdziwe. Działalność Armii Krajowej na Wołyniu nie była planowym wyniszczaniem ludności ukraińskiej, a zatem nie nosiła znamion czystek etnicznych, o czym Fake Hunter pisał m.in. w raporcie z 22 czerwca 2023 r. (link w źródłach). Oddziały AK miały za cel przede wszystkim obronę ludności polskiej przed atakami UPA znanymi w historii jako rzeź wołyńska. Zgłoszony do weryfikacji tekst z ukraińskiego portalu kp.ua z 18 kwietnia 2024 r, opisuje wzburzenie, które w ukraińskich mediach społecznościowych wywołała prezentacja koszuli firmy Etnodim wyszytej znakiem Polski Walczącej. W tekście pt. „ETNODIM przeprosił za wypuszczenie haftowanej koszuli poświęconej polskiej armii walczącej z UPA” czytamy m.in., że haftowana koszula (część specjalnej charytatywnej i dziękczynnej kolekcji poświęconej ochotnikom z walczącego na Ukrainie Legionu Międzynarodowego ГУР МОУ, m.in. Polakom) miała na rękawach symbol „polskiej Armii Krajowej, która walczyła z UPA i znana jest z czystek etnicznych na Ukraińcach”. Akapit na temat samej Armii Krajowej brzmi następująco: „Armia Krajowa to podziemne siły zbrojne Polski, które powstały w 1939 roku i podlegały Rządowi RP na uchodźstwie w Londynie. Była to jedna z najliczniejszych i najlepiej zorganizowanych ‘armii podziemnych’ w ówczesnej Europie. Znana jest z mordów na cywilnej ludności ukraińskiej na Wołyniu”. To dezinformacja. W tekście nie ma ani słowa o rzezi wołyńskiej i polskich ofiarach ukraińskiego ludobójstwa, na które AK próbowała reagować. W reakcji na rzeź wołyńską, której kulminacyjnym momentem była tzw. Krwawa Niedziela 11 lipca 1943 r., kiedy UPA zaatakowała ponad sto miejscowości, a ofiarą napadów padło tylko jednego dnia kilkanaście tysięcy Polaków, latem 1943 r. zaczęły powstawać oddziały polskiej samoobrony. Zbrodnicze działania UPA postawiły Polaków przed koniecznością znalezienia sposobów zahamowania mordów polskiej ludności. Dowództwo Armii Krajowej podjęło wówczas decyzję o skierowaniu sił konspiracyjnych do walki z UPA. Akcje odwetowe podejmowane przez partyzantkę AK-owską w ukraińskich wsiach wspierających UPA nie osiągnęły nigdy skali porównywalnej z ukraińskim ludobójstwem na Polakach. Przykładowo w odwecie za zniszczenie wsi Niemilii k. Kostopola i wymordowanie prawie dwustu jej mieszkańców, jeden z oddziałów AK zaatakował miejscowość Wilia, zabijając około czterdziestu partyzantów UPA i cywilów. Ponadto, o ile dowództwo UPA nakazywało mordować wszystkich Polaków, łącznie z kobietami i dziećmi, na terenach uznanych za „etnicznie ukraińskie”, dowództwo Okręgu AK Wołyń wyraźnie wzywało podległe oddziały do walki jedynie z mężczyznami. W weryfikowanym tekście nie wyjaśniono również, że znak Polski Walczącej stanowił symbol oporu wszystkich Polaków przeciwko niemieckiej okupacji i nadziei na wyzwolenie i był powszechnie stosowany. To znak w Polsce chroniony ustawą uchwaloną przez polski Sejm w 2014 roku i szczególnie szanowany. Burzę wokół koszul Etnodim nazwaną w ukraińskich mediach skandalem wywołał na Facebooku Oleg Słabospycki, członek zarządu Krajowego Związku Młodzieży Ukraińskiej, który napisał: „ETNODIM zaprezentował haftowaną koszulę... na cześć Armii Krajowej, która podczas II wojny światowej walczyła z UPA i znana jest z mordów na ukraińskiej ludności cywilnej na Wołyniu. Postradaliście rozum?”. Ukraińskie media nagłośniły ten post i stwierdzenie, że znak Polski Walczącej kojarzy się z czystkami AK na Ukraińcach. W efekcie marka Etodim przeprosiła za wypuszczenie haftowanej koszuli „poświęconej Armii Krajowej” – jak pisały ukraińskie media – co w świetle powszechności używania znaku Polski Walczącej w czasie II wojny światowej też jest dezinformacją. Na swoim profilu na Instagramie Etnodim napisał: „Historia kryje w sobie wiele bólu. A kiedy mówimy o przeszłości, mogą to być czyjeś symbole walki które są równocześnie naszą raną. Dokładnie taki jest symbol przedstawiony na jednej z koszul. Rozumiejąc to doświadczenie, chcemy powiedzieć, że nie powinno go być na hafcie”. Koszulę z haftem znaku Polski Walczącej na rękawach wycofano z kolekcji, w której znajdują się m.in. hafty charakterystyczne dla symboliki i kultury USA, Wielkiej Brytanii, Litwy czy Estonii. Na jednym z filmików prezentujących kolekcję w mediach społecznościowych wciąż można przez chwilę zobaczyć polską koszulę (widoczne są jedynie fragmenty boków kotwicy na rękawach, 1’30”, link w źródłach). Międzynarodową kolekcję (dziś już bez polskiej koszuli) Etnodim tak reklamuje w serwisie X swoją skądinąd szlachetną akcję sprzedaży wyszywanych koszul – dochód zostanie przeznaczony na zakup sprzętu łączności dla ГУР МОУ: „Pragniemy oddać hołd i wyrazić szacunek wszystkim, którzy stanęli w obronie wolności, niezależnie od momentu w historii i kraju zamieszkania. Ci bohaterowie oddali swoje życie, aby zbudować wolny i sprawiedliwy świat. Dedykowany odważnym tego świata...”. Etnodim to jedna z najbardziej popularnych marek produkujących ukraińskie wyszywanki. Ich ubrania zna niemal każdy Ukrainiec, nosi je także para prezydencka Ołena i Wołodymyr Zełenscy.

Żródła

film reklamujący kolekcję koszul poświęconych międzynarodowym ochotnikom walczącym z Rosją na Ukrainie: https://twitter.com/etnodim/status/1780249916087902268 https://twitter.com/madamepamita/status/1780329623433162755 https://www.facebook.com/100000057953543/posts/25716396684612244/?rdid=2Ng1TtodTYQsyJje https://news.obozrevatel.com/show/people/populyarnyij-ukrainskij-brend-etnoodezhdyi-popal-v-skandal-iz-za-vyishivki-simvola-polskoj-armii-kraevoj-v-chem-problema.htm https://espreso.tv/kultura-etnodim-vtrapiv-u-skandal-stvorivshi-u-spivpratsi-z-gur-vishivanku-na-chest-polskoi-armii-krayovoi-komentar-brendu https://etnodim.ua/freedom-is-different https://twitter.com/EE_Ukraine/status/1780275355258859529 raport FakeHuntera z 22.06.2023 pt. „Czy Armia Krajowa prowadziła czystki etniczne na Ukraińcach?”: https://fakehunter.pap.pl/raport/ab67b9ff-2910-4874-ba02-5f3d3031045c https://www.pap.pl/aktualnosci/wyszywanki-pokochali-je-celebryci-artysci-i-politycy-ukrainski-fenomen-nasze-wideo